Türkiye’de Eşekler Nereye Gitti?

Kırsal yaşamın bir zamanlar vazgeçilmez unsurlarından biri olan eşekler, özellikle dağlık ve ulaşımı zor bölgelerde yük taşıma ve ulaşımda hayati bir rol üstleniyordu. Traktör ve motorlu araçların yaygınlaşmadığı dönemlerde, köylerdeki pek çok hane için eşekler, adeta ikinci bir aile bireyiydi. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 verileri, bu sessiz ve sabırlı hayvanların neredeyse ortadan kalkma noktasına geldiğini ortaya koydu. 1991 yılında ülkede 943 bin 751 olan eşek sayısı, 2023’te yalnızca 74 bin 704 olarak kayıtlara geçti. Teknolojik Gelişmeler ve Göç Etkili Oldu Uzmanlar, eşek nüfusundaki bu büyük düşüşü birkaç temel nedene bağlıyor. Bunların başında tarımda makineleşme, kırsal nüfusun azalması ve köyden kente yoğun göç geliyor. Traktörlerin ve diğer motorlu taşıtların köylere kadar ulaşmasıyla birlikte eşek gibi geleneksel yük hayvanlarına olan ihtiyaç da hızla azaldı. Ayrıca genç nüfusun kırsalı terk etmesiyle birlikte hayvancılık ve geleneksel tarımda sürdürülebilirlik zayıfladı. Artık birçok köyde, eşeklerin görev yaptığı alanlar ya makinelerle doldurulmuş durumda ya da tamamen atıl hale geldi. Kültürel Bir Miras da Kayboluyor Eşekler yalnızca bir ulaşım aracı değil; aynı zamanda Anadolu’nun kültürel belleğinde de yer etmiş hayvanlardı. Köy manilerinden halk hikâyelerine, fıkralardan çocukluk anılarına kadar eşek figürü geniş bir folklorik alanı kapsıyordu. Bugün ise köylerde eşek sesi duymak neredeyse imkânsız hale geldi. Sayıları hızla azalırken, bir zamanların sessiz ve sadık yol arkadaşları tarihin tozlu raflarına çekiliyor.